اگرچه نیرو های خراسانی در فاصله کمتر از ۴۸ ساعت، به استعداد ۴۰۰ نفر [۱] به سمت جبهه ها رفته بودند، سازمان اولیه گردان های رزمی استان خراسان بزرگ مدت ها بعد شکل گرفت. در مهر ۱۳۶۰ خراسان بزرگ به تعداد ۵ گردان نیرو داشت که ۲ گردان حُر* و ابوذر* در کنترل عملیاتی ستاد خراسان به فرماندهی سردار غلامرضا احمدی بودند. [۲] و، چون خراسان یگان مستقلی نداشت، ۳ گردان دیگر در کنترل عملیاتی نیرو های اصفهان قرار گرفته بود.

کمی بعدتر و هم زمان با عملیات طریق القدس، شاکله اصلی و تشکیلاتی یگان ۲۱ تاحدودی ایجاد شده بود، لیکن بعد از عملیات طریق القدس که خط پدافندی چزابه به نیرو های خراسان واگذار شد، دستور تشکیل تیپ ۲۱ امام رضا (ع) در تاریخ ۱۰دی۱۳۶۰ صادر شد؛ بنابراین اولین یگان خراسان به نام امام رضا (ع) و به فرماندهی محمدمهدی خادم الشریعه و جانشینی، ولی ا... چراغچی قبل از عملیات فتح المبین در منطقه عمومی ارتفاعات ا... اکبر (غرب سوسنگرد) تشکیل شد.

در چند روز ابتدای تشکیل تیپ ۲۱ و قبل از معرفی فرماندهی تیپ، نیرو های هدایت کننده یگان عبارت بودند از: غلامرضا احمدی در رأس یگان، طرح و عملیات برادر محمودی، اطلاعات سیدعلی حسینی، تخریب مهدی میرزایی، تسلیحات برادر لوخی. [۳] لشکر شدن تیپ تیپ ۲۱ بعد از تشکیل، روند رو به رشد خود را ادامه داد و در عملیات ها'>عملیات هایی نظیر فتح المبین، بیت المقدس، رمضان، مسلم ابن عقیل، والفجر های مقدماتی ۱، ۲، ۳، خیبر، میمک، بدر و والفجر ۸ خوش درخشید و کارنامه بسیار مثبتی از خود به جای گذاشت.

پس از اجرای عملیات والفجر ۸ در سال ۱۳۶۴، تیپ مستقل ۲۱ امام رضا (ع) به لشکر ۲۱ امام رضا (ع) ارتقا یافت و در عملیات ها'>عملیات هایی نظیر کربلای ۱، کربلای ۴، کربلای ۵، کربلای ۸، نصر ۸ و... با استعداد یک لشکر پیاده شرکت کرد و تا سال ۱۳۷۲ نیز با هویت لشکر در سازمان رزم نیروی زمینی سپاه قرار داشت. در سال ۱۳۷۲ با ابلاغ تغییر رسته یگان از پیاده به زرهی، مجددا سازمان رزم این یگان از عنوان لشکر به تیپ مستقل زرهی ۲۱ امام رضا (ع) تغییر کرد. با شکل گیری سازمان رزم جدید نیروی زمینی در سال ۱۳۸۸ عنوان یگان به تیپ زرهی ۲۱ امام رضا (ع) تغییر یافت.

اولین یگان خراسانی
در انتخاب نام امام رضا (ع) برای این یگان، همه نوشته ها و اسناد دلالت بر این دارند که، چون تیپ ۲۱ امام رضا (ع) اولین یگان تشکیل شده در خراسان است، نام مبارک امام هشتم برای آن انتخاب شد که به حق نام زیبایی است و همه خراسانی ها نیز خود را سرباز امام هشتم و جان فدای ایشان می دانند. لیکن در انتخاب شماره ۲۱ برای این یگان اقوال مختلفی وجود دارد. پس از اجرای موفقیت آمیز عملیات طریق القدس، اعزام نیرو ها گسترده تر و به صورت چندگردانی انجام می شد. در این مقطع زمانی ۳ گردان گسترده دیگر با عنوان اعزام ۲۱، ۲۲ و ۲۳ امام رضا (ع) به استعداد (۱۹۸۵، ۲۴۷۴ و ۳۳۵۰) [۴]نفر به جبهه اعزام شدند.

هسته اولیه، یگان ۲۱ با اعزام ۱۹۸۵ نفر در دی ماه سال ۱۳۶۰ بود که با عنوان تیپ ۲۱ امام رضا (ع) اعزام شدند و خط پدافندی منطقه چزابه را تحویل گرفتند. نقل دیگر این است که، چون دی ماه سال ۱۳۶۰ هم زمان با بیست و یکمین اعزام نیرو از خراسان بوده، عنوان ۲۱ برای این یگان رزم انتخاب شده است. ازسویی شهرستان های مشهد، نیشابور، کاشمر، سبزوار، تربت جام، فردوس، تربت حیدریه، بجنورد، قوچان، گناباد، شیروان، درگز، بیرجند، قاین، طبس، اسفراین، تایباد و سرخس به ترتیب مهم ترین مراکز تامین نیرو در استان خراسان بزرگ از ابتدای جنگ تا اسفند سال ۱۳۶۰ بوده اند.


آمار
برای بررسی آمار نیرویی این یگان از آمار ۱۷ عملیات که دارای آمار دقیق تری بوده، استفاده شده که ۲ عملیات در سال ۱۳۶۱، ۲ عملیات در سال ۱۳۶۲، ۲ عملیات در سال ۱۳۶۳، یک عملیات در سال ۱۳۶۴، ۴ عملیات در سال ۱۳۶۵، ۵ عملیات در سال ۱۳۶۶ بوده و از آمار قبل از عملیات مرصاد نیز برای بررسی این روند در سال ۱۳۶۷ استفاده شده است. بر این اساس کل نیرو های به کار گرفته شده یگان در این ۱۷ عملیات حدود ۱۰۲ هزار و ۷۷۴ نفر، اعم از بسیجی، پاسدار رسمی و وظیفه برآورد شده است. کمترین حجم نیرویی یگان در عملیات کربلای ۱ و ۲ با ۳۲۶۱ نفر (۱۷/۳ درصد از کل) به استعداد یک تیپ و بیشترین حجم نیرویی یگان نیز در عملیات کربلای ۵ با ۱۰ هزار و ۵۲۳ نفر (۲۴/۱۰ درصد از کل) و با استعداد یک لشکر بوده است.